Fikri ve edebi kişiliği

Ömer Seyfettin, yirminci yüzyıl Türk realist hikayeciliğinin önemli simalarındandır. Birbirinden güzel hikayeler kaleme almış olan Ömer Seyfeddin’in bu hikayelerinin çıkarıldığı kaynakları şu şekilde sıralayabiliriz:

1. Çocukluk hatıralarından alınmış hikayeler: Bunlar, Çocuk Edebiyatımızın en güzel örnekleridir. Baba ocağının şefkat ve muhabbet dolu hatıralarının, ilkokul günlerinin dile getirildiği eserlerdir. Bazıları hafif bir mizah karıştırılarak anlatılmıştır. And, Falaka, Kaşağı bu devrenin mahsülü hikayelerdir.

2. Yakorit sınır bölüğünün ilham ettiği hikayeler: Balkanlı kavimlerin, özellikle Bulgar eşkiyasının Müslüman Türk halkına ve Osmanlı tebaası olan kendi soylarından insanlara karşı işledikleri çirkin ve pek adi cinayetler, tecavüz ve tasallutlar, sataşmalar dile getirilmiş ve açık sahnelere yer verilmiştir. Bu yönden okuyucuda menfi tesir uyandırmıştır.

Bugün medeni insanlığın gözleri önünde cereyan eden, Türklere karşı işlenen insanlık suçu, o devirde de aynen devam ediyordu. Ömer Seyfeddin, Balkan kavimlerindeki bu insanlık dışı Türk-İslam düşmanlığını Beyaz Lale, Tuhaf Bir Zulüm gibi hikayelerinde dile getirdi.

3. Türk savaş tarihinden çıkarılan hikayeler: Ömer Seyfeddin, Türkün kahramanlığına, vatan sevgisine imanına hayrandı. Son zamanlarda Türk münevverinin Batıya karşı hayranlığı, kendisinde korkunç bir aşağılık duygusunun doğmasına sebep olmuştu. Ömer Seyfeddin, mazideki muhteşem devirleri, Türkün yenilmez, aşılmaz iman gücünün sembolü yiğitlikleri dile getirmek suretiyle yeni kahramanların yetişmesine yardımcı olmak istiyordu. Bu maksatla yarı tarih, yarı destan havası taşıyan hikayeler neşretti. Çok sevilen bu hikayeler, Birinci Dünya Harbinin muhtelif cephelerinde çarpışan insanlarımıza ümit aşılıyordu.

4. Folklörden ve Anadolu efsanelerinden çıkarılan hikayeler: Bunlar, Anadolu ve Rumeli Türkleri arasında dolaşan hikmetli kıssalardır. Yazar, bu efsaneleri modern hikaye tekniğiyle ifade etmiştir. Yüz Akı, Üç Nasihat, Kurumuş Ağaçlar gibi. Bitirilememiş Yalnız Efe adlı bir roman tasarısı da, mevzuunu bir Anadolu efsanesinden alır.

 5. Bir fikri yermek veya övmek için yazılmış hikayeler: Hikaye tekniği itibariyle zayıftırlar. Bu hikayelerde Türklüğü inkar eden kozmopolit, yabancı kültürlere hayran kişiler ve zümreler, enine boyuna işlenir. Türklüğü hakir gören bu asi tiplere karşı kahramanları, daha doğrusu kendisi ateş püskürür. Onlara karşı isyan eder. Efruz Bey, Fon Sadriştayn’ın Oğlu, Kızıl Elma Neresi, Primo Türk Çocuğu bu duyguların yaşandığı hikayeleridir.

6. Günlük hayattan alınmış hikayeler: Onun en realist olduğu hikayelerdir. Çoğunda açıkça bir mizah göze çarpar. Bazılarında bir fikir ağır basar. (Mahçupluk İmtihanı, Perili Köşk, Gizli Mabed, Bahar ve Kelebekler vb.)

Bazı hikayeleri, üzerinde durulmamış olmalarından dolayı hikaye tekniği itibariyle zayıftırlar.

Ömer Seyfeddin, edebiyatımızda, destan ruhu taşıyan milli hikayeleriyle şöhrete ulaşmış, İttihat ve Terakkinin bütün menfiliklerinden uzaklaşmış bir şahsiyettir.